Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι δυτικοί σύμμαχοί τους αποσπώνται τόσο πολύ από τον πόλεμο στην Ουκρανία, αποτελεί πρόκληση για όσους από εμάς αλλού στον κόσμο. Πώς διασφαλίζουμε ότι οι συγκρούσεις που αντιμετωπίζουμε, που είναι εξίσου επείγουσες και πραγματικές, γίνονται πλήρως κατανοητές στους δυτικούς διαδρόμους εξουσίας και στις στήλες των εφημερίδων;
Δείτε την κατάσταση στο Καραμπάχ.
Αυτή η περιοχή του Αζερμπαϊτζάν ήταν υπό την κατοχή της γειτονικής Αρμενίας για 30 χρόνια. Και μετά από έναν βάναυσο πόλεμο στις αρχές της δεκαετίας του 1990, που είδε σχεδόν 1 εκατομμύριο Αζερμπαϊτζάνους να καθαριστούν εθνοτικά από τη γη τους, οι δυνάμεις κατοχής των Αρμενίων ναρκοθέτησαν χιλιάδες τετραγωνικά μίλια αυτής της επικράτειας, εκτός από ένα μικρό καταφύγιο στο κέντρο της. Εκεί, η υπόλοιπη κοινότητα των Αρμενίων στο Αζερμπαϊτζάν συνδέθηκε με την Αρμενία μέσω μιας ενιαίας χερσαίας οδού – του δρόμου Λατσίν.
Αυτή η γκρίζα ζώνη ανομίας και ναρκών ξηράς υπήρχε παράνομα —και αδιαμφισβήτητη— μέχρι πριν από τρία χρόνια, όταν το Αζερμπαϊτζάν κατέλαβε μεγάλο μέρος του εδάφους του Καραμπάχ σε μια σύγκρουση 44 ημερών.
Νομικά και ηθικά, οι πολίτες που ζουν σε ό,τι έχει απομείνει από αυτή τη γκρίζα ζώνη είναι πολίτες του Αζερμπαϊτζάν — ακόμη και ο σημερινός πρωθυπουργός της Αρμενίας αναγνωρίζει δημόσια ότι το Καραμπάχ είναι το κυρίαρχο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν. Και αυτό σημαίνει επίσης ότι το Αζερμπαϊτζάν έχει καθήκον να φροντίζει όσους ζουν εκεί ανεξάρτητα από και — ίσως ακόμη περισσότερο δεδομένης της πρόσφατης ιστορίας — λόγω της εθνικότητάς τους.
Η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν έχει προσφερθεί επανειλημμένα να προμηθεύσει τους Αρμένιους του Καραμπάχ με τρόφιμα, φάρμακα και πολλά άλλα μέσω δρόμων που παρέχουν πιο κοντινή και ταχύτερη διέλευση από το Λατσίν. Οι χερσαίες διαδρομές που προσφέρει το Αζερμπαϊτζάν αναγνωρίζονται ως βιώσιμες και αξιοποιήσιμες από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις ΗΠΑ και τη Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού και μόλις αυτή την εβδομάδα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Antony Blinken ζήτησε «άμεσο και ταυτόχρονο άνοιγμα και των δύο διαδρόμων.»
Αυτό όμως που έχει αναφερθεί στα διεθνή μέσα είναι κάτι διαφορετικό.
Η ιδέα ότι αποκλειστικά η Αρμενία θα πρέπει να προμηθεύει τους Αρμένιους που ζουν στη γειτονική χώρα του Αζερμπαϊτζάν μέσω μιας ενιαίας μονοεθνικής οδού είναι – ενθαρρύνουμε να πιστεύουμε – κατά κάποιο τρόπο αποδεκτή από τη διεθνή κοινότητα και τα μέσα ενημέρωσης.
Και μας λένε ότι αυτό συμβαίνει επειδή αυτή η σύγκρουση είναι διαφορετική από τις άλλες, ότι οι Αρμένιοι δεν μπορούν να ζήσουν δίπλα-δίπλα στην ίδια χώρα με τους Αζερμπαϊτζάν λόγω της ιστορίας μας. Αλλά τόσο το παρελθόν όσο και το παρόν μας διδάσκουν ότι αυτό απλά δεν είναι αλήθεια.
Πριν από τον πόλεμο της δεκαετίας του 1990, οι Αζερμπαϊτζάν και οι Αρμένιοι ζούσαν μαζί, δίπλα δίπλα, στο Καραμπάχ ειρηνικά. Σήμερα, μια εβραϊκή κοινότητα 30.000 ατόμων ζει στο Αζερμπαϊτζάν. Μια ευαγγελική χριστιανική κοινότητα μεγαλώνει. Γεωργιανοί, Ρώσοι, Ουκρανοί όλοι αποτελούν τη σημερινή πολυεθνική και πολυθρησκευτική χώρα. Αυτό θα μπορούσε και θα έπρεπε να ισχύει και για τους Αρμένιους του Καραμπάχ.
Υπάρχουν, ωστόσο, ισχυρές δυνάμεις στην Αρμενία που δεν θέλουν να αλλάξει αυτή η κατάσταση ή να ειπωθεί πλήρως αυτή η ιστορία. Για δεκαετίες, η ηγεσία της χώρας δεν προέρχεται από την ίδια την Αρμενία, αλλά από πολιτικούς που κυβέρνησαν για πρώτη φορά το αυτονομιστικό κράτημα στο Καραμπάχ.
Τέτοιοι ηγέτες σήμερα επιδιώκουν περικοπές. Μια ειρηνευτική συμφωνία που προσφέρεται μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας είναι ανάθεμα για αυτούς. Αλλά εάν αυτό το στεριανό έθνος γινόταν στεριανό, η ενσωμάτωση της Αρμενίας στην παγκόσμια οικονομική κοινότητα, μακριά από τη σημερινή της απομόνωση, θα ήταν εφικτή.
Ενώ το εμπόριο με το γειτονικό Αζερμπαϊτζάν θα μπορούσε να βελτιώσει την κατάσταση του αρμενικού λαού, ωστόσο, θα αφαιρούσε τον λόγο ύπαρξης αυτών των ηγετών. Και στον αγώνα τους να διατηρήσουν την επιρροή, αυτοί οι πολιτικοί ζήτησαν να σφραγιστούν και να αποκλειστούν οι δρόμοι που προσφέρει το Αζερμπαϊτζάν καθώς οι διαδρομές ανεφοδιασμού.
Ο πόνος που έχουν δημιουργήσει αυτοί οι μονοεθνικοί εθνικιστές για τη χώρα τους και την ευρύτερη περιοχή είναι δύσκολο για τους Δυτικούς – που πέρασαν την τελευταία γενιά ζώντας σε σχετική ειρήνη – να κατανοήσουν πλήρως.
Στο δικό μου γραφείο, υπάρχουν Αζερμπαϊτζάνοι που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Αρμενία. αναγκάστηκαν να φύγουν καθώς ξεκίνησε ο πόλεμος πριν από 30 χρόνια. Και ο καθένας από εμάς γνωρίζει κάποιον — έναν αδερφό, μια αδερφή, έναν ξάδερφο, έναν φίλο, έναν συνάδελφο — που αναγκάστηκε από το Καραμπάχ κατά τη διάρκεια του πολέμου και αναγκάστηκε να ζήσει ως πρόσφυγες. Όλες αυτές οι ζωές καταστράφηκαν, όλος αυτός ο πόνος, όλα για τη δημιουργία της σημερινής μονοεθνικής Αρμενίας και για την υποστήριξη μιας μονοεθνικής γκρίζας ζώνης στο Καραμπάχ.
Αλλά δεν χρειάζεται να συνεχίσει έτσι.
Οι Αζερμπαϊτζάνι θέλουν ειρήνη. Θέλουμε αποκατάσταση, συμφιλίωση και, ίσως, μια μέρα ακόμη και φιλία με τον διπλανό μας. Ιστορίες που ισχυρίζονται το αντίθετο δεν βοηθούν στην εδραίωση της ειρήνης, ούτε φέρνουν στο τραπέζι μια συμφωνία. Πράγματι, ο σκοπός της δημοσίευσής τους είναι ακριβώς ο αντίθετος — σκοπός τους είναι να απομακρύνουν περισσότερο αυτούς που διαπραγματεύονται και από τις δύο πλευρές αυτού του πιο λεπτού και ευαίσθητου ζητήματος.
Η πολιτική παίζει εδώ. Και περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, είναι η πολιτική της ίδιας της Αρμενίας.
Χικμέτ Χατζίγιεφ είναι σύμβουλος εξωτερικών υποθέσεων του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν.
